Kosttilskudd – Fallgruvene du ikkje tenkjer over!

BIG BUSINESS!

Kosttilskudd er stor business på verdensmarkedet. Tusenvis av ulike tilskudd er å finne på markedet i dag, og globalt snakker vi om ein omsetning på overkant av 132 milliarder, der ein forventer salget skal bikke 200 milliarder årleg innan 2022.

Så kva er kosttilskudd eigentleg?

Mat, ein matkomponent, eit næringsstoff eller ikkje-mat forbindelse som er tilsatt målrettet i tillegg til det vanlige konsumerte kostholdet med mål om oppnå ein spesifikk helse og / eller ytelse fordel.

– Maughan RJ,

Kjelde: Burke LM, Dvorak J, et al. Br J Sports Med 2018;52:439–455.

Kosttilskudd kan være:

Funksjonellmat, mat beriket med ekstra næringsstoffer eller komponenter utenfor deira typiske næringssamannsetning (f.eks. mineralforsterka og vitaminforsterka, så vel som næringsberika matvarer)
Formulert mat og sportsmat, produkter som leverer energi og næringsstoffer i ein meir praktisk form enn normal mat for generell ernæringsstøtte (f.eks. erstatning i form av flytande måltid/måltidserstatter) eller for målretta bruk kring trening (f.eks. sportsdrikk, geler, barer)
Enkelt næringsstoffer og andre komponenter i matvarer eller urteprodukter levert i isolerte eller konsentrerte former.
Produkter med flere ingredienser som inneholder forskjellige kombinasjoner av dei produktane som er beskrevet over, målretta mot lignende resultater.
Kjelde: (Maughan RJ, Burke LM, Dvorak J, et al. Br J Sports Med 2018;52:439–455.)

Kvifor bruker vi kosttilskudd?

Det kan være mange grunner til at vi velger å ta bruk kosttilskudd. Ser vi bort frå effektiv markedsføring gjennom reklame og promotering gjennom høg-profilerte personligheter og idrettsutøvere, så kan hovudgrunnene bak motivasjonen for bruk være å:

Bedre helse og korrigere mangler.
Auke prestasjon.
Auke fettforbrenning og vekttap.
Auke styrke og muskelmasse.

Når det kjem til idrettsutøvere, så kan bruk også komme av:

Sponsing.
Fordi andre utøvere bruker det.
“Det kan være at det funker og kva har ein å tape?”
Ei tru på at du MÅ bruke tilskudd for å være på toppnivå.

Denne nonsjalante og noko naive tiltrua til supplementering kan ha følgende konsekvensar:

Du får i deg stoffer som kan være helsefarleg.
Du blir utestengt fra din sport/idrett.
Du kaster bort pengane dine på produkt utan evidensgrunnlag som ikkje
kan dokumentere effekt/gi effekt.

Utestengt? For bruk av kosttilskudd?

På vegen til å bli best er det ikkje uvanleg at enkelte er villige til å gå ganske langt for å komme seg på eit høgast mogleg nivå. Det gjer at alt som kan være med på å auke nivået gjennom tilskudd vil være “verdt det” om det gir ein liten ekstra fordel i trening og konkurranse samanheng.

Produkter som kan hjelpe på søvn.
Produkter for å bedre restitusjonsevnen.
Produkter for å bedre årvåkenhet og kognitiv ytelse.
Produkter for å bedre fysisk ytelse.
Produkter som virker beroliggande og angstdempande.

Tilgjengeleg data i dag kan vise til at 40-70% av alle profesjonelle atletar bruker kosttilskudd. Det i seg sjølv er ikkje noko problem ved seg. Det som derimot er skummelt er at opp mot 10-15% av kosttilskudd kan inneholde forbudte stoffer. Ikkje nok med det, over 80% inneholdt ikkje det som stod på næringsdeklarasjonen.

Kjelde: (Outram et.al 2015)

Korleis bør eg gå fram?

Under vil eg gi konkrete tips til korleis du bør gå fram om du skulle gå for eit kosttilskudd eller vurderer bruk.

Fyrst og fremst søk råd frå profesjonelle med utdanning. Den naturlege framgangsmåten vil være å gjere klart for seg om bruk av kostillskuddet vil gi nokon fordel og om der ikkje er moglege matalternativer.
Sjå etter tredjepartssertifisering. Dette er derimot ingen garanti at produktet er trygt eller fritt for forbudte stoffer. Men det er ein kvalitetsikring. Døme på tredjepartssertifisering: Informed sports.
Om kosttilskuddet du har som formål å bruke ikkje er kvalitetsikra av ein tredjepart, sjå om du kan finne eit tilsvarandre produkt som er sertfisert eller eit matalternativ som du kan bruke.
Om dette ikkje er mogleg, sjekk dopinglista. Du vil også kunne finne liste over forbudte ingredienser på usada
Her må du vidare sjå etter raude flag:

Produkter der forbudte ingredienser er oppført på næringsdeklarasjon.
Produkter som er i kategorien kroppsbygging, vektnedgang, pre-workout eller som er i kategorien seksuell forbedring.
Der er helsevarsel eller advarsel på produktet som presiserer at produktet kan være bannlyst frå enkelte sporter.
Produkter som lover gull og grønne skoger og som skal kurere sjukdom (forkjølelse, gikt, diabetes til dømes).
Produkter som hevder dei er naturlege, men har liknande effekt som forbudte stoffer.
Produkter som hevder dei er godkjent av WADA (World Anti-Doping Agency) eller USADA. Desse organisasjonane godkjenner ikkje produkter.
Produktet viser ein egenutvikla blanding eller inneholder varemerkebaserte ingredienser, men du kan ikkje finne god informasjon om ingrediensane.
Overdreven markedsføring og falske løfter.

Kjelde: https://www.usada.org/athletes/substances/supplement-411/recognize-risk-when-you-see-it/

Flytskjema for bruk

Fyrst og fremst – bli god på det grunnleggande!

If it works it is probably banned and if it isn’t banned it probably doesn’t work!

– Prof. Ron Maughan

Der er mange tilskudd i dag som har veldokumentert effekt. Kreatin monohydrat, koffein, Omega 3 og Vitamin D er alle gode døme på tilskudd som kan dokumentere til positive effekter kring både helse & prestasjon.

Bruk av kosttilskudd krevst kontekst, men på eit generelt grunnlag uavhengig om det er den vanlege mannen i gata eller idrettsutøvere, så er det ikkje tilskudd som danner grunnlag for god helse og prestasjon. Her er det andre faktorer som er langt viktare.

I infografikken lånt frå Iraki Nutrition vil du sjå ein “Kostpyramide” over kva som vil utgjere mest og kva som bør prioriterast. Kosttilskudd vil alltid være ein nyanse i det store bilete, og dei fleste har meir å hente på både helse og prestasjon gjennom å danne eit godt fundament gjennom kosten og dei daglege vanane sine i kvardagen.

Når det er sagt, så kan kosttilskudd for prestasjon potensielt gjere at det blir gull framføre sølv når det verkeleg gjelder når andre faktorer er lik.